“`html

Engelli Emeklilik Koşullarında Önemli Değişiklikler

Adalet ve sosyal güvenlik alanında önemli bir adım atılarak, AK Parti milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda bazı değişiklikler öngörülüyor. Bu torba kanun teklifi ile 1 Ekim 2008 tarihinden önce işe başlayan SSK’lılar (4/a) için engelli emeklilik koşullarının güncellenmesi planlanmaktadır.

Mevcut düzenlemelere göre, 1 Ekim 2008 tarihinden önce çalışmaya başlamış SSK’lılar, Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla belirlenen vergi indirimine göre engellilik derecelerine bakılmaksızın emeklilik hakkı elde edebiliyor. Bu kişiler, en az %40 oranında engelli raporu almak şartıyla, 5 Ağustos 1991 ve öncesinde işe başlamışlarsa 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü ile emeklilik bonusuna kavuşabiliyorlar. Ancak, daha sonradan işe girenler için emeklilik şartları işe giriş tarihine ve engellilik oranına göre değişiklik gösterebiliyor. Birinci derece engelliler için 15 yıl sigorta ve 3600 gün şartı yeterken, ikinci derece için 15-18 yıl arasında, üçüncü derece için ise 15-20 yıl arasında sigortalılık süresi ve 3600-4400 prim günü gerekmektedir.

1 Ekim – 31 Aralık 2008 Arası Emeklilik Koşulları

1 Ekim 2008 sonrasında çalışmaya başlayan işçiler ve memurlar, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sağlık kurulları tarafından belirlenen “çalışma gücü kaybı oranlarına” göre emekli olabilecekler. SGK’dan rapor almanın zorluğu ve kapsamlı inceleme süreçleri dikkat çekiyor. 2008 öncesi çalışmaya başlayanlar, SGK’nın kontrol muayenelerine tabi olsalar bile sağlık kurulu raporları, Maliye Bakanlığı Merkezi Sağlık Kurulu’na gönderilmek zorundadır.

Torba kanun teklifi geçerli olduğunda, 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı çalışan SSK’lılar için emeklilik işlemleri, SGK sağlık kurullarından alınan çalışma gücü kaybı raporuna bağlı olarak gerçekleştirilecektir. Bu rapor SGK tarafından onaylandığında, belirtilen sigortalılık süresi ve prim günü koşullarına ulaşarak emeklilik alabileceklerdir. Maliye Bakanlığı’nın müdahale yetkisi sona eriyor ve tek yetki SGK’ya devredilmiş oluyor.

Prim Günü ve Sigortalılık Süresi Avantajları

Rapor alma süreçleri ile kontrol muayeneleri daha sıkı ancak 2008 sonrası işe başlayanlar için emeklilik koşulları daha uygun hale getiriliyor. Örneğin, 5 Ağustos 2003 – 30 Eylül 2008 tarihleri arasında çalışmış ikinci derece engelli birey, 18 yıl sigortalılık süresi ve 4000 prim günüyle emekli olabilir. Bunun yanında, 1 Ekim 2008 – 31 Aralık 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayan ve %50-59 oranında çalışma gücü kaybı yaşayan bir kişi ise 16 yıl sigortalılık süresi ve 3700 gün prim ile emekli olabilecektir.

Yeni düzenlemeye göre, 31 Aralık 2008 tarihinden önce çalışmaya başlayan SSK’lılarda %40-49 çalışma gücü kaybı olanların 18 yıl sigortalılık süresi ve 4100 gün prim ödemesi, %50-59 arası olanların ise 16 yıl sigortalılık süresi ve 3700 gün prim ödemesi şartıyla emeklilik alması mümkün olacaktır.

Kontrol Muayenesi Uygulaması

2008 öncesi çalışan ve vergi indirim belgesi sahibi engellilerin emeklilik işlemleri yeni düzenlemeyle yapılacaktır. Daha önceki durumda vergi indiriminden faydalananların mevcut aylıkları ödenmeye devam edecek. Kontrol muayenesine tabi olanlar, yeni sağlık kurulu raporlarıyla SGK sağlık kurulları tarafından değerlendirilecek ve kazanılmış haklar korunacaktır.

Sağlıkta Katılım Payı Artışı

Kanun teklifinde sağlıkta katılım paylarıyla ilgili önemli değişiklikler de yer almakta. Önerilen düzenleme ile ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesinde mevcut katılım payı olan 2 TL, 20 TL’ye yükseltilenmektedir. SGK’nın bu tutarı on katına kadar artırma yetkisi bulunmakta. Örneğin, kamudaki ikinci basamak hastanelerinde mevcut 6 TL ve üçüncü basamak hastanelerde 7 TL olan tutarlar, bu yeni düzenleme ile değiştirilecektir. Aile hekimleri ve birinci basamak sağlık tesislerinde ise katılım payı alınmayacak.

Reçetelerde bulunan 3 kutuya kadar ilaçlar için uygulanan 3 TL katılım payı, 2012 yılından bu yana aynı kalmıştır. Her yıl yeniden değerleme oranında artış yapılması beklenmektedir. Ayrıca, aile hekimi ya da birinci basamak sağlık sunucularından sevk alındığında, katılım payının yarı yarıya düşürüleceği ifade edilmiştir.

2023 yılı sağlık hizmeti başvurularında, kişi başı hekime müracaat sayısının 11,4 olduğu belirtilmektedir. 2024 yılı verilerine göre, birinci basamak sağlık hizmetlerinden yararlananların ortalama 3,1 kez başvurduğu ve ikinci ile üçüncü basamak hizmeti alanların ortalama 5,9 kez başvurduğu tespit edilmiştir. Bu verilerden hareketle, sağlık hizmetlerinde sürdürülebilirliği artırmak amacıyla katılım paylarında değişiklik yapılması öngörülüyor.

“`